Każda epoka to inne wyzwania i trudności. Ludzie, w zależności od czasów, w jakich żyją, mają różne potrzeby, mierzą się też z innymi problemami. Te z kolei generują powstawanie nowych wynalazków. O średniowieczu napisano już wiele tomów naukowych i popularnonaukowych książek, w tym czasie dzieje się też akcja popularnych filmów i seriali. Niełatwe realia tej fascynującej, odległej epoki przybliża czytelnikom małżeństwo historyków i pisarzy, Frances i Joseph Gies. Specjalizują się oni w historii średniowiecza i opisują ówczesne życie codzienne w wydawanych przez siebie książkach, m.in. ?Życiu w średniowiecznym mieście?.  

Autorzy omawiają proces powstawania miasta, zaczynając od warunków gospodarczych i społecznych, jakie muszą zaistnieć, aby miasto mogło się kształtować. Jako wzór podają francuskie Troyes, intensywnie prosperujące w XIII wieku, a dokładnie w 1250 roku. Na jego przykładzie odmalowują nam realia ówczesnej codzienności. Kolejne rozdziały prowadzą nas przez życie codzienne mieszczan, którzy stanowili wtedy najliczniejszą klasę społeczną.

Zaglądamy więc do domu typowego mieszczanina, do jego kuchni, a nawet sypialni. Dowiadujemy się, w jakich warunkach kobiety rodziły dzieci, jak wiele przesądów i zwyczajów było z tym związanych oraz jak te dzieci wychowywano. Interesujące zwyczaje towarzyszyły także ślubom i pogrzebom. Z wieloma przesądami związana była również kwestia chorób i klęsk żywiołowych. Uważano, że były one karą za grzechy, a swoje zdrowie i życie ludzie najczęściej powierzali Bogu, rzadziej oddawali w ręce niedoświadczonych lekarzy lub początkujących chirurgów-amatorów. Bardzo ważną rolę w życiu miasta pełnił także handel i napędzający go drobni przedsiębiorcy oraz poważni handlarze, których można było spotkać na popularnych w tamtych czasach jarmarkach. 

Ale czy średniowiecze to tylko zabobony, przesądy, brud i śmierć z powodu amatorskich ?zabiegów? chirurgicznych? Autorzy w kolejnych rozdziałach starają się przekonać, że nie tylko. Omawiana epoka to też czas powstawania monumentalnych, strzelistych kościołów gotyckich, przepisywania ksiąg przez kopistów i tworzenia przepięknych, bogato zdobionych inicjałów. Średniowiecze to wreszcie czas, kiedy zaczęła odradzać się sztuka teatralna, biorąca swój początek w inscenizacjach z okazji Świąt Bożego Narodzenia i Wielkiej Nocy. Nie można też zapominać o tworzących się w tamtym czasie strukturach administracyjnych miasta oraz wyodrębniających się pierwszych urzędach miejskich.

?Życie w średniowiecznym mieście? to książka o charakterze popularno-naukowym, napisana prostym, przystępnym językiem. Autorzy na poparcie swoich tez podają wiele przykładów. Tekst jest wzbogacony wypisami z dawnych ksiąg rachunkowych, poematami, wierszami, a nawet fragmentami średniowiecznych kazań. Pojawia się też wiele rycin, zdjęć, grafik oraz reprodukcji obrazów, dających pewne wyobrażenie o opisywanych kwestiach. Publikacja zaopatrzona jest w aparat naukowy, na który składają się szczegółowe przypisy, bibliografia ogólna i do poszczególnych rozdziałów oraz indeks postaci. 

Dla kogo jest ta książka? Mediewiści i historycy nie znajdą w niej zapewne niczego nowego. Pozycja dość powierzchownie traktuje omawiane tematy i obchodzi się z nimi skrótowo. To też rzecz, która najmniej mi się w tej lekturze podobała. Miałam poczucie, że żadne z zagadnień nie zostało omówione bardziej dogłębnie, a każde zaledwie zarysowane, zasygnalizowane. Być może taki był właśnie zamysł autorów, jednak to właśnie mi w lekturze nieco przeszkadzało. Z drugiej strony, zarówno ta pozycja, jak i pozostałe książki autorstwa Frances i Josepha Gies mogą stanowić dobry punkt wyjścia do dalszych poszukiwań i pogłębiania wiedzy na temat, który nas szczególnie zainteresował. Dlatego warto sięgnąć po inne książki małżeństwa historyków, m.in.: ?Życie w średniowiecznym zamku? czy ?Życie średniowiecznej kobiety?. Każda z nich proponuje spojrzenie na fascynującą epokę średniowiecza z innej perspektywy. 

Monika Kawa 

Gies Frances, Gies Joseph, Życie w średniowiecznym mieście, Wydawnictwo Znak Horyzont, Kraków 2018.